Sulisławice

Na północ od Ząbkowic Śl. rozciąga się pasmo niskich wzgórz, będących fragmentem Wzgórz  Niemczańsko – Strzelińskich. Są to Wzgórza Szklarskie oraz Wzgórza Gumińskie.  Na stokach tych wzgórz leży kilka wsi o bogatym rodowodzie i dość ciekawych zabytkach, wśród których należy wymienić wieś Sulisławice i Szklary.

Dzieje tttosadnictwa na terenie Sulisławic sięgają wczesnego neolitu (4500 – ttt3500 lat p.n.e.). Odkryto tutaj kamienne narzędzia z tego okresu, tttceramikę z okresu kultury ceramiki wstęgowej rytej oraz cmentarzysko tttz okresu kultury łużyckiej. We wczesnym średniowieczu znajdowały się ttttutaj dwie osady, których pozostałością są ślady dwóch grodzisk. tttDzisiejsza wieś została założona prawdopodobnie w II poł. XIII w., a tttpierwsza o niej wzmianka pochodzi z Księgi uposażenia biskupstwa tttwrocławskiego… (Liber fundationis…) z ok. 1305 r., gdzie występuje tttpod nazwą villa Sulislanici sive Czulczlandorf. Nazwa Sulisławice wg tttMartina Illiga pochodzi od imienia jej założyciela - Sulislawa, tttpolskiego rycerza, który w miejscu dzisiejszego majątku posiadał tttzamek rycerski i zginął w bitwie pod Legnicą. Podwójna nazwa użyta w tttdokumencie może wskazywać na powtórną lokację dawnej słowiańskiej tttwsi na prawie niemieckim. Później spotyka się tttjuż wyłącznie nazwę Zülzendorf. Wieś do XVI w. była własnością tttrycerską, należącą do rodzin von Reibnitz, von Panewicz czy von tttBleichen. Od 1534 r. ewangelicy przejęli miejscowy kościół. Od XV w. tttdo 1675 r. należała do księstwa legnicko – brzeskiego, którego tttwładcy byli wyznania luterańskiego, stąd tutejsza ludność uniknęła tttprześladowań w okresie kontrreformacji. Po wojnie ttttrzydziestoletniej, która spustoszyła wieś, właścicielami jej były tttznane w okolicy rodziny szlachty śląskiej: von Prittwitz, von tttNimptsch i von Netz. Najdłużej z Sulisławicami była związana rodzina tttSauerma na Sulisławicach i Wyszonowicachk. Strzelina, bo od II poł. tttXVIII w. aż do lat 30. XX w. Z 1783 r. mamy pierwszy opis wsi tttF.A.Zimmermann’a: „Sulisławice mają kościół ewangelicki, folwark, tttplebanię i szkołę, młyn wodny i wiatrak, 41 domów i 296 mieszkańców. tttWieś należy do Jana Maksymiliana von Sauerma i jest oddalona o milę tttod Niemczy.”
W 1845 r. we wsi było 74 domy i 455 mieszkańców (w tym 17 tttkatolików), a w 1906 r. wieś liczyła 547 mieszkańców, posiadała tttparafię i szkołę ewangelicką. Od 1818 r. znajdowała się w powiecie tttniemczańskim, a od 1932 r. została włączona do powiatu tttząbkowickiego. Od pocz. XX w. część mieszkańców wsi była zatrudniona tttw Śląskich Zakładach Niklowych w Szklarach, po wojnie w Zakładach tttGórniczo –Hutniczych „Szklary”.

 
W 1945 r. przybyli tutaj mieszkańcy ze środkowej Polski oraz z tttobszaru Kresów Wschodnich. Ludność wsi w większości pracowała w tttZakładach Górniczo – Hutniczych „Szklary”, część w swoich własnych tttgospodarstwach na roli, część w dawnym folwarku, przekształconym w tttgospodarstwo nasiennicze tttprowadzone przez Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej w Bobolicach. tttDo 2004 r. działała w Sulisławicach Szkoła Podstawowa. Sytuacja tttmiejscowej ludności zmieniła się przed 20. Laty, gdy upadły zakłady tttw Szklarach oraz rozwiązano gospodarstwo rolne.

Najważniejszym zabytkiem tttSulislawic jest kościół p.w. św. Antoniego Padewskiego. W dokumencie tttz 1324 r. wymienia się proboszcza Konrada. W obecnie istniejącym tttkościele można zauważyć relikty świątyni gotyckiej, która tttprawdopodobnie została zniszczona przez husytów i potem zbudowana od tttnowa. Od 1534 r. kościół stał się świątynią ewangelicką i taką tttpozostał do 1945 r. Podczas wojny trzydziestoletniej spłonął i po tttodbudowie w 1654 r. stal się kościołem ucieczkowym dla ewangelików z tttksięstwa ziębickiego, ponieważ wieś znajdowała się na terenie tttprotestanckiego księstwa legnicko-brzeskiego, rządzonego przez tttPiastów. Według legendy, ewangelicy Z Księstwa Ziębickiego zbierali tttsię przy sośnie przy Książęcym Kamieniu na końcu wsi i ze śpiewem tttszli do kościoła. W 1801 r. kościół spłonął a na jego ruinach tttwybudowano nowy. Dzisiejszy kościół jest bardzo skromną budowlą tttposiadającą niewiele zabytkowych elementów, przeważnie z XIX i XX w.

Poniżej kościoła zachował się zespół tttbudynków dawnego majątku z poł. XIX w. wybudowany przez rodzinę von tttSauerma. Na budynku mieszkalnym znajduje się tablica erekcyjna tttMaksymilina von Sauerma i data 1882 r.

Książęcy Kamień

Przy drodze do Brodziszowa w najwyższym punkcie wsi znajduje się replika kamienia granicznego, który prawdopodobnie postawiony został w tym miejscu w I poł. XIV w.  i oznaczał styk  granic dawnych księstw piastowskich: ziębickiego, brzesko – legnickiego i świdnickiego.  Nazwa „Książęcy kamień” pochodzi stąd, że rządzący wówczas książęta spotkali się przy tym kamieniu i podpisali  jakiś traktat, zapewnie o ustaleniu granicy, a następnie mieli zasiąść do uroczystej uczty, którą zjedli przy stole ustawionym nad kamieniem w taki sposób, że każdy z książąt siedział na swych włościach.